ضلالت و کفر (قرآن)یکی از عوامل ضلالت که در آیات قرآن به آن اشاره شده، کفر است. ۱ - از عوامل ضلالتكفر، باعث گمراهى و محروميّت از هدایت الهی: ۱. «إِنَّ اللَّهَ لا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا ما بَعُوضَةً فَما فَوْقَها فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ ما ذا أَرادَ اللَّهُ بِهذا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيراً وَ يَهْدِي بِهِ كَثِيراً وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِينَ؛خداوند از اين كه به موجودات ظاهراً كوچكى مانند پشه، و حتى كمتر از آن، مثال بزند باكى ندارد. در اين ميان، كسانى كه ايمان آورده‌اند، مى‌دانند كه آن مثال، گوياى حقيقتى است از طرف پروردگارشان؛ وامّا كسانى كه كافر شده‌اند بهانه جويى كرده مى‌گويند: منظور خداوند از اين مثال چه بوده است؟! آرى، خدا جمع زيادى را با آن گمراه، و گروه بسيارى را هدايت مى‌كند؛ ولى تنها فاسقان را با آن گمراه مى‌سازد!» ۲. «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ ازْدادُوا كُفْراً لَمْ يَكُنِ اللَّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَ لا لِيَهْدِيَهُمْ سَبِيلًا؛كسانى كه ايمان آوردند، سپس كافر شدند، و باز هم ايمان آوردند، و ديگر بار كافر شدند، سپس بر كفر خود افزودند، خدا هرگز آنها را نخواهد بخشيد، و آنها را به راه راست هدايت نخواهد كرد.» ۳. «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ قَدْ ضَلُّوا ضَلالًا بَعِيداً • إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ ظَلَمُوا لَمْ يَكُنِ اللَّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَ لا لِيَهْدِيَهُمْ طَرِيقاً؛كسانى كه كافر شدند، و مردم را از راه خدا باز داشتند، در گمراهى دورى افتاده‌اند. كسانى كه كافر شدند، و به خود و ديگران ستم كردند، هرگز خدا آنها را نخواهد بخشيد، و آنان را به هيچ راهى هدايت نخواهد كرد.» ۴. «وَ لَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيباً وَ قالَ اللَّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاةَ وَ آتَيْتُمُ الزَّكاةَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلِي وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ وَ أَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً لَأُكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ لَأُدْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ فَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبِيلِ؛خدا از بنى‌اسرائيل پيمان گرفت. و از آنها، دوازده نقیب (سرپرست) برانگيختيم. و خداوند به آنها گفت: من با شما هستم؛ اگر نماز را برپا داريد، و زکات را بپردازيد، و به پيامبران من ايمان بياوريد و آنها را يارى كنيد، و به خدا قرض نيكويى دهيد (و به نیازمندان كمك كنيد)، گناهان شما را مى‌بخشم و شما را در باغهاى بهشتى، كه نهرها از پاى درختانش جارى است، وارد مى‌كنم. امّا هر كس از شما بعد از اين كافر شود، از راه راست منحرف شده است.» ۵. «إِنَّمَا النَّسِي‌ءُ زِيادَةٌ فِي الْكُفْرِ يُضَلُّ بِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا يُحِلُّونَهُ عاماً وَ يُحَرِّمُونَهُ عاماً لِيُواطِؤُا عِدَّةَ ما حَرَّمَ اللَّهُ فَيُحِلُّوا ما حَرَّمَ اللَّهُ زُيِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمالِهِمْ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ؛تأخير ماههای حرام و جا به جا كردن آنها فقط، افزايشى در كفر مشرکان است؛ كه با آن، کافران گمراه مى‌شوند؛ يك سال، آن را حلال، وسال ديگر آن را حرام مى‌كنند، تا با مقدار ماههايى كه خداوند تحريم كرده هماهنگ شود (و عدد چهار ماه، به پندارشان تكميل گردد)؛ و به اين ترتيب، آنچه را خدا حرام كرده، حلال بشمرند. اعمال زشتشان در نظرشان زينت داده شده؛ و خداوند جمعيّت كافران را هدايت نمى‌كند.» ۶. «اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ؛چه براى آنها استغفار كنى، و چه نكنى، حتّى اگر هفتاد بار براى آنها استغفار كنى، هرگز خدا آنها را نمى‌آمرزد؛ چرا كه خدا و پيامبرش را انكار كردند؛ و خداوند گروه فاسقان را هدايت نمى‌كند.» ۷. «وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ أَنابَ؛كسانى كه كافر شدند مى‌گويند: چرا نشانه (و معجزه) اى از پروردگارش بر او نازل نشده است؟! بگو: خداوند هر كس را بخواهد گمراه، و هر كس را كه بازگردد، به سوى خودش هدايت مى‌كند.» ۸. «اللَّهِ الَّذِي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ وَيْلٌ لِلْكافِرِينَ مِنْ عَذابٍ شَدِيدٍ • الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَياةَ الدُّنْيا عَلَى الْآخِرَةِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً أُولئِكَ فِي ضَلالٍ بَعِيدٍ؛ همان خدايى كه آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است، از آن اوست؛ واى بر كافران از مجازات شديد (الهى)! همان كسانى كه زندگى دنيا را بر آخرت ترجيح مى‌دهند؛ و مردم را از راه خدا باز مى‌دارند؛ و مى‌خواهند آن را منحرف سازند؛ آنها در گمراهى دورى هستند.» ۹. «إِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِآياتِ اللَّهِ لا يَهْدِيهِمُ اللَّهُ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ؛به يقين، كسانى كه به آيات الهى ايمان نمى‌آورند، خدا آنها را هدايت نمى‌كند؛ و براى آنان عذاب دردناكى است.» ۱۰. «ذلِكَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَياةَ الدُّنْيا عَلَى الْآخِرَةِ وَ أَنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ؛اين بخاطر آن است كه زندگى پست دنيا را بر آخرت ترجيح دادند؛ و خداوند افراد بى‌ايمان لجوج را هدايت نمى‌كند.» ۱۱. «فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَيْنِهِمْ فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ يَوْمٍ عَظِيمٍ • أَسْمِعْ بِهِمْ وَ أَبْصِرْ يَوْمَ يَأْتُونَنا لكِنِ الظَّالِمُونَ الْيَوْمَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ؛ولى بعد از او گروههايى از ميان آنها اختلاف كردند؛ پس واى به حال كسانى كه كافر شدند از حضور روز بزرگ (رستاخيز)! روزى كه نزد ما مى‌آيند، چه گوشهاى شنوا و چه چشمهاى بينايى پيدا مى‌كنند! ولى اين ستمکاران امروز در گمراهى آشكارند.» ۱۲. «وَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَعْمالُهُمْ كَسَرابٍ بِقِيعَةٍ يَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ ماءً حَتَّى إِذا جاءَهُ لَمْ يَجِدْهُ شَيْئاً وَ وَجَدَ اللَّهَ عِنْدَهُ فَوَفَّاهُ حِسابَهُ وَ اللَّهُ سَرِيعُ الْحِسابِ • أَوْ كَظُلُماتٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ يَغْشاهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ سَحابٌ ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ إِذا أَخْرَجَ يَدَهُ لَمْ يَكَدْ يَراها وَ مَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَما لَهُ مِنْ نُورٍ؛ كسانى كه كافر شدند، اعمالشان همچون سرابى است‌در يك كوير كه انسان تشنه از دور آن را آب مى‌پندارد؛ امّا هنگامى كه به سراغ آن مى‌آيد چيزى نمى‌يابد، و خدا را نزد آن مى‌يابد كه حساب او را بطور كامل مى‌دهد؛ و خداوند سریع الحساب است. يا همچون ظلماتى در يك درياى عميق و پهناور كه موجى آن را پوشانده، و بر فراز آن موج‌ديگرى، و بر فراز آن ابرى تاريك است؛ ظلمتهايى است يكى بر فراز ديگرى، آن گونه كه هرگاه دست خود را خارج كند ممكن نيست آن را ببيند! و كسى كه خدا نورى براى او قرار نداده، هيچ نورى براى او نيست.» ۱۳. «وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذا إِلَّا إِفْكٌ افْتَراهُ وَ أَعانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً • انْظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا؛ و كافران گفتند: اين قرآن فقط دروغى است كه او به خدا افترا بسته، و گروهى ديگر او را بر اين كار يارى داده‌اند. آنها با اين سخن، ظلم و دروغ بزرگى را مرتكب شدند. ببين چگونه براى تو مثلها زدند و گمراه شدند، و توان پيدا كردنِ راه را ندارند!» ۱۴. «وَ ما أَنْتَ بِهادِي الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ؛و نيز نمى‌توانى نابينايان را از گمراهيشان هدايت كنى؛ تو فقط مى‌توانى سخن خود را به گوش كسانى‌برسانى كه آماده پذيرش ايمان به آيات ما هستند و در برابر حق تسليم هستند.» ۱۵. «وَ ما أَنْتَ بِهادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ؛و نيز نمى‌توانى نابينايان را از گمراهيشان هدايت كنى؛ تو تنها مى‌توانى سخنت را به گوش كسانى برسانى كه آماده پذيرش ايمان به آيات ما هستند و در برابر حق تسليمند.» ۱۶. «مِنْ دُونِ اللَّهِ قالُوا ضَلُّوا عَنَّا بَلْ لَمْ نَكُنْ نَدْعُوا مِنْ قَبْلُ شَيْئاً كَذلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ الْكافِرِينَ؛همان معبودهايى را كه جز خدا پرستش مى‌كرديد؟! آنها مى‌گويند: همه از نظر ما پنهان و گم شدند؛ بلكه ما اصلًا پيش از اين چيزى را پرستش نمى‌كرديم! اين‌گونه خداوند كافران را گمراه مى‌سازد.» ۱۷. «وَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ • إِذا أُلْقُوا فِيها سَمِعُوا لَها شَهِيقاً وَ هِيَ تَفُورُ؛ و براى كسانى كه به پروردگارشان كافر شدند عذاب جهنم است، و چه بد فرجامى است! هنگامى كه در آن افكنده شوند صداى وحشتناكى از آن مى‌شنوند، در حالى كه پيوسته فوران مى‌كند!» ۱۸. «قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَهْلَكَنِيَ اللَّهُ وَ مَنْ مَعِيَ أَوْ رَحِمَنا فَمَنْ يُجِيرُ الْكافِرِينَ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ • قُلْ هُوَ الرَّحْمنُ آمَنَّا بِهِ وَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْنا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ؛ بگو: به من خبر دهيد اگر خداوند مرا و كسانى را كه با من هستند هلاك كند، يا ما را مورد رحمت قرار دهد، چه كسى كافران را از عذاب دردناك پناه مى‌دهد؟! بگو: او خداوند رحمان است، ما به او ايمان آورده و تنها بر او توکّل كرده‌ايم؛ و بزودى مى‌دانيد چه كسى در گمراهى آشكار است!» ۱۹. «وَ ما جَعَلْنا أَصْحابَ النَّارِ إِلَّا مَلائِكَةً وَ ما جَعَلْنا عِدَّتَهُمْ إِلَّا فِتْنَةً لِلَّذِينَ كَفَرُوا لِيَسْتَيْقِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ يَزْدادَ الَّذِينَ آمَنُوا إِيماناً وَ لا يَرْتابَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ لِيَقُولَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْكافِرُونَ ما ذا أَرادَ اللَّهُ بِهذا مَثَلًا كَذلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ وَ ما يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَ وَ ما هِيَ إِلَّا ذِكْرى لِلْبَشَرِ؛نگهبانان دوزخ را فقط فرشتگان عذاب قرار داديم، و تعداد آنها را جز براى آزمایش كافران معين نكرديم تا اهل کتاب (یهود و نصاری) يقين پيدا كنند و بر ايمان مؤمنان بيفزايد، و اهل كتاب و مؤمنان در حقّانيت اين کتاب آسمانی ترديد به خود راه ندهند، و بيماردلان و كافران بگويند: خدا از اين سخن چه منظورى دارد؟! آرى اين گونه خداوند هركس را بخواهد گمراه مى‌سازد و هركس را بخواهد هدايت مى‌كند. و لشكريان پروردگارت را جز او كسى نمى‌داند، و اين جز هشدار و تذكرى براى انسانها نيست!» ۲ - تلاش برای گمراه کردنتلاش و كوشش كافران، براى گمراه كردن و بازداشتن مردم از راه خدا: ۱. «الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ كافِرُونَ؛همان كسانى كه مردم را از راه خدا باز مى‌دارند، و با القاى شبهات مى‌خواهند آن را كج و معوج نشان دهند؛ و آنها سراى ديگر را انكار مى‌كنند.» ۲. «وَ إِلى مَدْيَنَ أَخاهُمْ شُعَيْباً قالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ قَدْ جاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيزانَ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ • وَ لا تَقْعُدُوا بِكُلِّ صِراطٍ تُوعِدُونَ وَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ تَبْغُونَها عِوَجاً وَ اذْكُرُوا إِذْ كُنْتُمْ قَلِيلًا فَكَثَّرَكُمْ ...؛ و به سوى مدین، برادرشان شعیب (را فرستاديم)؛ گفت: اى قوم من! خدا را بپرستيد، كه جز او معبودى براى شما نيست. دليل روشنى از طرف پروردگارتان براى شما آمده است؛ بنابراين، حقّ پيمانه و وزن را ادا كنيد؛ و از اموال مردم كم نگذاريد؛ و در روى زمين، بعد از آن‌كه در پرتو ايمان و دعوت انبيا اصلاح شده است، فساد نكنيد. اين براى شما بهتر است اگر باايمان هستيد. و بر سر هر راه ننشينيد تا كسانى را كه به خدا ايمان آورده‌اند تهديد كنيد و از راه خدا باز داريد، و بخواهيد با القاى شبهات، آن را كج و منحرف سازيد. و به خاطر بياوريد زمانى را كه اندك بوديد، و او شما را فزونى بخشيد....» ۳. «وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بَطَراً وَ رِئاءَ النَّاسِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ اللَّهُ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ؛و مانند كسانى نباشيد كه از روى سرمستى و غرور و خودنمایی در برابر مردم، از سرزمين خود به سوى ميدان بدر بيرون آمدند؛ و مردم را از راه خدا باز مى‌داشتند؛ و سرانجام شكست خوردند و خداوند به آنچه عمل مى‌كنند، احاطه و آگاهى دارد.» مراد، كافران قریش هستند. ۴. «الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كافِرُونَ؛همانها كه مردم را از راه خدا باز مى‌دارند؛ و با القاى شبهات آن را كج و معوج نشان مى‌دهند؛ و به سراى آخرت كافرند.» ۵. «... وَ وَيْلٌ لِلْكافِرِينَ مِنْ عَذابٍ شَدِيدٍ • الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَياةَ الدُّنْيا عَلَى الْآخِرَةِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً أُولئِكَ فِي ضَلالٍ بَعِيدٍ؛همان خدايى كه آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است، از آن اوست؛ واى بر كافران از مجازات شديد (الهى)! همان كسانى كه زندگى دنيا را بر آخرت ترجيح مى‌دهند؛ و مردم را از راه خدا باز مى‌دارند؛ و مى‌خواهند آن را منحرف سازند؛ آنها در گمراهى دورى هستند.» ۶. «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ ...؛كسانى كه كافر شدند، و مردم را از راه خدا بازداشتند، و همچنين از مسجدالحرام....» ۷. «الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ؛كسانى كه كافر شدند و مردم را از راه خدا باز داشتند، خداوند اعمالشان را نابود مى‌كند.» ۸. «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ شَاقُّوا الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدى لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئاً وَ سَيُحْبِطُ أَعْمالَهُمْ؛آنان كه كافر شدند و مردم را از راه خدا باز داشتند و بعد از روشن شدن هدايت براى آنان باز به مخالفت با پيامبر برخاستند، هرگز زيانى به خدا نمى‌رسانند و خداوند بزودى اعمالشان را نابود مى‌كند.» ۹. «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ ماتُوا وَ هُمْ كُفَّارٌ فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ؛كسانى كه كافر شدند و مردم را از راه خدا بازداشتند سپس در حال كفر از دنيا رفتند، خدا هرگز آنها را نخواهد بخشيد.» ۱۰. «وَ قالَ نُوحٌ رَبِّ لا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكافِرِينَ دَيَّاراً • إِنَّكَ إِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبادَكَ وَ لا يَلِدُوا إِلَّا فاجِراً كَفَّاراً؛ نوح گفت: پروردگارا! هيچ كس از كافران را بر روى زمين باقى مگذار! چرا كه اگر آنها را باقى بگذارى، بندگانت را گمراه مى‌كنند و جز نسلى فاجر و کافر به دنيا نمى‌آورند.» ۳ - کفر به آخرتايمان نياوردن به آخرت، موجب گمراهى: ۱. «... وَ مَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا بَعِيداً؛... كسى كه خدا و فرشتگان او و كتابها و پيامبرانش و روز واپسين را انكار كند، در گمراهى دورى افتاده است.» ۲. «الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ كافِرُونَ؛همان كسانى كه مردم را از راه خدا باز مى‌دارند، و با القاى شبهات مى‌خواهند آن را كج و معوج نشان دهند؛ و آنها سراى ديگر را انكار مى‌كنند.» ۳. «الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كافِرُونَ؛همانها كه مردم را از راه خدا باز مى‌دارند؛ و با القاى شبهات آن را كج و معوج نشان مى‌دهند؛ و به سراى آخرت كافرند.» ۴. «وَ إِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ الصِّراطِ لَناكِبُونَ؛امّا كسانى كه به آخرت ايمان ندارند از اين راه منحرف مى‌شوند.» «نكوب» مصدر «ناكبون» به معناى منحرف شدن است. ۵. «... الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ فِي الْعَذابِ وَ الضَّلالِ الْبَعِيدِ؛... بلكه كسانى كه به آخرت ايمان نمى‌آورند، در عذاب و گمراهى دورى هستند.» ۶. «إِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ ... • ذلِكَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدى؛كسانى كه به آخرت ايمان ندارند ... اين آخرين حدّ آگاهى آنهاست؛ پروردگار تو كسانى را كه از راه او گمراه شده‌اند بهتر مى‌شناسد، و همچنين هدايت يافتگان را از همه بهتر مى‌شناسد.» ۴ - کفر به پیامبرانكفر به پیامبران، موجب گمراهى: ۱. «... وَ مَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا بَعِيداً؛... كسى كه خدا و فرشتگان او و كتابها و پيامبرانش و روز واپسين را انكار كند، در گمراهى دورى افتاده است.» ۲. «... لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاةَ وَ آتَيْتُمُ الزَّكاةَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلِي وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ ... فَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبِيلِ؛... اگر نماز را برپا داريد، و زکات را بپردازيد، و به پيامبران من ايمان بياوريد و آنها را يارى كنيد ... امّا هر كس از شما بعد از اين كافر شود، از راه راست منحرف شده است.» ۵ - کفر به خداوندكفر به پروردگار از عوامل گمراهى: ۱. «... وَ مَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا بَعِيداً؛... كسى كه خدا و فرشتگان او و كتابها و پيامبرانش و روز واپسين را انكار كند، در گمراهى دورى افتاده است.» ۲. «مَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمالُهُمْ كَرَمادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عاصِفٍ لا يَقْدِرُونَ مِمَّا كَسَبُوا عَلى شَيْ‌ءٍ ذلِكَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعِيدُ؛كسانى كه به پروردگارشان كافر شدند، اعمالشان همچون خاكسترى است در برابر وزش تند باد در يك روز طوفانى؛ آنها توانايى ندارند كمترين چيزى از آنچه را انجام داده‌اند، به دست آورند؛ و اين همان گمراهى دور و دراز است.» ۶ - کفر به فرشتگانكفر به فرشتگان از عوامل گمراهى ژرف: «... وَ مَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا بَعِيداً؛... كسى كه خدا و فرشتگان او و كتابها و پيامبرانش و روز واپسين را انكار كند، در گمراهى دورى افتاده است.» ۷ - کفر به کتباسمانیكفر به کتب آسمانی، از عوامل گمراهى ژرف: «... وَ مَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا بَعِيداً؛... كسى كه خدا و فرشتگان او و كتابها و پيامبرانش و روز واپسين را انكار كند، در گمراهى دورى افتاده است.» ۸ - کفرورزی بنیاسرائیلكفرورزى بنی‌اسرائیل، مايه گمراهى و انحراف آنان از راه ميانه: ۱. «أَمْ تُرِيدُونَ أَنْ تَسْئَلُوا رَسُولَكُمْ كَما سُئِلَ مُوسى مِنْ قَبْلُ وَ مَنْ يَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْإِيمانِ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبِيلِ؛آيا مى‌خواهيد از پيامبر خود، همان تقاضا ى نامعقولى را بكنيد كه پيش از اين، ازموسى كردند؟! و با اين بهانه‌جويى‌ها، از ايمان آوردن سرباز زدند. كسى كه كفر را به جاى ايمان بپذيرد، به يقين از راه مستقيم عقل و فطرت گمراه شده است.» ۲. «وَ لَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ ... فَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبِيلِ؛خدا از بنى‌اسرائيل پيمان گرفت. ... امّا هر كس از شما بعد از اين كافر شود، از راه راست منحرف شده است.» ۹ - عناوین مرتبطعوامل ضلالت (قرآن). ۱۰ - پانویس۱۱ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۹، ص۱۲۷، برگرفته از مقاله «عوامل ضلالت (کفر)». |